Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2023
Ιστορία των Εβραίων στην Καστοριά
Ιστορία των Εβραίων στην Καστοριά
Η Καστοριά είχε προπολεμικά μια από τις πιο ακμαίες εβραϊκές κοινότητες της Μακεδονίας, μαζί με τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια, την Καβάλα, τη Δράμα, τις Σέρρες και τη Φλώρινα. Η ίδρυση της πρώτης κοινότητας αναφέρεται τον 6ο αιώνα, ενώ η διάλυσή της ολοκληρώθηκε με την δολοφονία των περισσοτέρων μελών της στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς ΙΙ (Μπίρκεναου).
Πρώτη παρουσία και ακμή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δείτε επίσης: Ιστορία των Εβραίων στην Ελλάδα
Οι πρώτες γραπτές αναφορές της παρουσίας των Εβραίων στην πόλη της Καστοριάς, αναφέρουν την εγκατάσταση των πρώτων οικογενειών στην περιτειχισμένη πόλη, την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, δηλαδή κατά τον 6ο αιώνα. Αποτελούσαν κοινότητα Ρωμανιωτών Εβραίων και είχαν ως γλώσσα επικοινωνίας την ρωμανιώτικη διάλεκτο της ελληνικής γλώσσας.
Τον 12ο αιώνα (εποχή Κομνηνών) μαρτυρείται η ύπαρξη μιας ανθούσας ελληνόφωνης κοινότητας Εβραίων.[1] Μετά την άφιξη Σεφαρδιτών εβραίων κυρίως από την Ισπανία κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας τον 17ο αιώνα, ορισμένοι εγκαταστάθηκαν στην πόλη της Καστοριάς. Επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό τον τρόπο ζωής των υπαρχόντων Εβραίων της πόλης, λόγω της καλής οικονομικής κατάστασης και της μόρφωσής τους. Ενίσχυσαν την χρήση της δικής τους γλώσσας, ίδρυσαν τους δικούς τους χώρους λατρείας και ενίσχυσαν τις εμπορικές δραστηριότητες των μελών της κοινότητας.[2][3] Παρά την ενισχυμένη παρουσία των Σεφαριτιδών στις άλλες πόλεις της Μακεδονίας, στην Καστοριά οι Ρωμανιώτες Εβραίοι υπερτερούσαν.[4]
Οι Εβραίοι έμποροι της πόλης, πήγαιναν συχνά σε άλλες γειτονικές πόλεις, όπως στο Μοναστήρι, στην Οχρίδα και στην Κορυτσά για να πουλήσουν τα εμπορεύματά τους, ενώ κάθε Παρασκευή επέστρεφαν στην πόλη για να τα πουλήσουν στην τοπική αγορά. Οι σχέσεις των Εβραίων της πόλης με τους χριστιανούς και τους μουσουλμάνους κατοίκους ήταν αρμονικές κατά την διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της.[5]
Τα προϊόντα που εξήγαγαν οι Καστοριανοί έμποροι στα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν τα παστά ψάρια από την λίμνη της Καστοριάς και το κρασί.[6] Κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο, σε αντίθεση με την Θεσσαλονίκη, όπου οι Εβραίοι έλεγχαν κατά μεγάλο βαθμό το εμπόριο της πόλης, στις υπόλοιπες πόλεις της Μακεδονίας, το ασκούσαν κυρίως οι Έλληνες.[7] οι Εβραίοι κάτοικοι της πόλης, ασχολούνταν εκείνη την περίοδο κυρίως με το εμπόριο, ενώ οι Έλληνες κάτοικοι ασχολούνταν με την επεξεργασία της γούνας και το εμπόριο γουνοφόρων παλτών.[8]
Ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή κατά την επίσκεψή του στην Καστοριά τον 17ο αιώνα, ανέφερε ότι στην πόλη υπερτερούσε το χριστιανικό στοιχείο, ενώ υπήρχαν 16 ελληνικές συνοικίες, τρεις μουσουλμανικές και μια εβραϊκή.[9] Οι σχέσεις των Εβραίων της πόλης με τους χριστιανούς και τους μουσουλμάνους κατοίκους ήταν αρμονικές κατά την διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της κοινότητας στην πόλη.[10] Στην ενδυμασία των Εβραίων ανδρών της Καστοριάς συναντούμε το αντέρι, έναν τύπο ανδρικού χιτώνα που έμοιαζε με φαρδιά πουκαμίσα. Σε αντίθεση, η ενδυμασία αυτή σπάνιζε στους χριστιανικούς πληθυσμούς της επαρχίας του καζά της Καστοριάς.[8]
Κατοχή και αφανισμός της κοινότητας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά την διάρκεια της Κατοχής, η περιοχή πέρασε στην δικαιοδοσία της Ιταλίας το 1941. Καθώς βρίσκονταν στην ιταλική ζώνη κατοχής, οι Εβραίοι της Δυτικής Μακεδονίας δεν αντιμετώπισαν τις διώξεις που υπέστησαν οι εβραϊκές κοινότητες των υπολοίπων περιοχών της Ελλάδας που βρίσκονταν υπό γερμανική κατοχή. Αποτελούσαν μια ακμαία κοινότητα που αντιπροσώπευε το 10% των κατοίκων της πόλης και αριθμούσε κατά προσέγγιση 900 άτομα.[11][12]
Μετά την συνθηκολόγηση όμως της Ιταλίας τον Σεπτέμβριο του 1943, η περιοχή περνά στη γερμανική ζώνη κατοχής. Στις 24 Μαρτίου 1944, οι Εβραίοι κάτοικοι της πόλης συγκεντρώθηκαν από τις ναζιστικές δυνάμεις στη συνοικία του Αγίου Αθανασίου της πόλης και μεταφέρονται στη Θεσσαλονίκη, για να οδηγηθούν τελικά σιδηροδρομικώς στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς στις 10 με 11 Απριλίου 1944.[13][14] Στις 7 Οκτωβρίου του 1944, σημειώνεται μια ανεπιτυχής εξέγερση στο Άουσβιτς, όπου βρίσκονταν και άλλοι Ελληνοεβραίοι, με την ανατίναξη ενός κρεματορίου.[15] Από αυτούς, μόνο 35 διασώθηκαν του Ολοκαυτώματος με το τέλος του πολέμου. Πάνω από το 96% των μελών της εβραϊκής κοινότητας της πόλης εξοντώθηκε.[13]
Σήμερα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η άλλοτε πολυπληθής εβραϊκή κοινότητα της Καστοριάς, δεν μπόρεσε ποτέ να ανασυσταθεί. Ελάχιστοι από τους παλαιούς Εβραίους κατοίκους της επέστρεψαν, ενώ μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας αγνοεί ότι κάποτε σε αυτή την πόλη κατοικούσε μία από τις πιο πολυπληθείς εβραϊκές κοινότητες της Μακεδονίας. Η συναγωγή της συνοικίας της Εβραΐδος γκρεμίστηκε στα μέσα του 20ου αιώνα, ενώ τα μόνα κτίσματα που μαρτυρούν την παρουσία των Εβραίων, είναι οι κατοικίες που διασώθηκαν στις συνοικίες που άλλοτε έμεναν και διατηρούσαν τις επιχειρήσεις τους. Την δεκαετία του 2000, στήθηκε μνημείο στο σημείο που συγκέντρωσαν τους Εβραίους οι Γερμανοί, όπου αναφέρεται το γεγονός της αποστολής των Καστοριανών Εβραίων στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στις 24 Μαρτίου 1944.[10]
Πηγή:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%95%CE%B2%CF%81%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%9A%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%AC
Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2023
Μνημείο ολοκαυτώματος Καστοριανών Εβραίων
Πηγή εικόνας συνοικιών Καστοριάς : https://istorikakastorias.blogspot.com/2010/11/blog-post_06.html?m=1
Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 2023
Τρίτη 17 Ιανουαρίου 2023
Περίληψη ταινίας "Ψυχή Βαθιά"
Γράμμος 1949. Δύο ορφανά αδέρφια ο Ανέστης,
δεκαεπτά χρονών και ο Βλάσης δεκατεσσάρων, βρίσκονται κατά τη διάρκεια του
εμφυλίου πολέμου σε αντίθετα στρατόπεδα. Ο Ανέστης μάχεται με τη μεριά του
Εθνικού Στρατού κάτω από τις οδηγίες του ανθυπολοχαγού Τριαντάφυλλου. Ο
δεκατετράχρονος Βλάσης μάχεται κάτω από τις διαταγές του καπετάν Ντούλα του Δημοκρατικού
Στρατού. Τα δύο αδέρφια είναι άριστοι γνώστες των βουνών, που διεξάγεται ο
εμφύλιος. Ο Ανέστης βοηθάει τον Εθνικό Στρατό να βρίσκει περάσματα στα βουνά.
Από την άλλη μεριά ο Βλάσης είναι βοηθός πολυβολητή στον ΔΣΕ.
Οι μάχες ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα
μαίνονται με ιδιαίτερη σκληρότητα. Ο Ανέστης και ο Βλάσης βιώνουν το θάνατο δίπλα
τους, καθημερινά. Σε στιγμές ανάπαυλας από τις μάχες βρίσκονται κρυφά. Ο
μεγαλύτερος αδερφός φροντίζει το μικρότερο. Ο ερχομός του στρατηγού Βαν Φλητ
στην Ελλάδα σημαίνει ταυτόχρονα και την παγκόσμια «πρεμιέρα» των βομβών ναπάλμ
στο Γράμμο και στο Βίτσι. Η θέση του ΔΣΕ γίνεται δεινή.
Ο Βλάσης συλλαμβάνεται και καταδικάζεται
σε θάνατο μαζί με αρκετούς συντρόφους του. Μάταια, ο Ανέστης μαζί με τον ανθυπολοχαγό
του προσπαθούν να τον σώσουν. Ο Βλάσης εκτελείται μπροστά στα μάτια του αδερφού
του. Ο Ανέστης μετά την εκτέλεση του αδερφού περιφέρεται στα βουνά χωρίς σκοπό.
Βρίσκει μια συναγωνίστρια του αδερφού του σε άθλια κατάσταση, την παίρνει στα
χέρια και προχωράει περνώντας από σωρούς πτωμάτων και φλεγόμενης γης. Ο ήχος
της καμπάνας τους πληροφορεί πως ο πόλεμος τελείωσε.
Πηγή : ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΧΑΤΖΗΦΩΤΙΑΔΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΤρίτη 10 Ιανουαρίου 2023
Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος - σύνοψη
Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος ήταν εμφύλιος πόλεμος που διεξήχθη στην Ελλάδα ανάμεσα στον κυβερνητικό Ελληνικό Στρατό και τις αντάρτικες δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ). Διήρκεσε από τον Μάρτιο του 1946 έως τον Αύγουστο του 1949 και είχε ως αποτέλεσμα την νίκη του Ελληνικού Στρατού και την ήττα του ΔΣΕ. Ο Ελληνικός Εμφύλιος θεωρείται διεθνώς ως η πρώτη πράξη του Ψυχρού πoλέμου στη μεταπολεμική ιστορία και ήταν η πολεμική σύγκρουση με τις μεγαλύτερες απώλειες που γνώρισε η χώρα από το 1830 έως σήμερα.
Οι ομάδες των ανταρτών οργανώθηκαν υπό το Μάρκο Βαφειάδη στο ΔΣΕ, που δρούσε σε ορεινές κυρίως περιοχές της επαρχίας, λαμβάνοντας την υποστήριξη χωρών του σοσιαλιστικού μπλοκ. Η κυβέρνηση, δεχόμενη την αμερικανική βοήθεια του σχεδίου Μάρσαλ με βάση το δόγμα Τρούμαν, πραγματοποίησε αντιανταρτικές επιχειρήσεις και εξαπέλυσε διώξεις υποστηρικτών του ΚΚΕ. Αντιμέτωπο με την κυβερνητική αδιαλλαξία, το Σεπτέμβριο του 1947 το ΚΚΕ προσανατολίστηκε σε πλήρη ρήξη και ίδρυσε μία Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, ενώ η κυβέρνηση των Αθηνών, το Δεκέμβριο του ίδιου έτους έθεσε εκτός νόμου το ΚΚΕ, με αποτέλεσμα να επέλθει ολομέτωπη σύγκρουση. Οι επιχειρήσεις του Δημοκρατικού και του Εθνικού Στρατού το 1948 δεν τελεσφόρησαν. Το 1949 με αρχιστράτηγο τον Αλέξανδρο Παπάγο ο Εθνικός στρατός εκκαθάρισε τη νότια και κεντρική Ελλάδα από αντάρτικες δυνάμεις.
ςΕξαιτίας του εμφυλίου πολέμου δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή εκτοπίστηκαν, ενώ οι κρατικές διώξεις αριστερών συνεχίστηκαν για δεκαετίες ως τη Μεταπολίτευση του 1974, οπότε νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ από την κυβέρνηση Καραμανλή. Ο όρος «Συμμοριτοπόλεμος» χρησιμοποιούνταν κατά τη διάρκεια της περιόδου 1946-1989 από τις κυβερνητικές αρχές ως η επίσημη ονομασία της εμφύλιας σύγκρουσης. Το 1989, αναγνωρίστηκε επίσημα ως «Εμφύλιος Πόλεμος» από την κυβέρνηση Τζαννετάκη.
Πηγή:https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%B5%CE%BC%CF%86%CF%8D%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82_(1946%E2%80%931949)
Οι ταινίες μυθοπλασίας
Οι ταινίες μυθοπλασίας
Σε αντίθεση με το ντοκιμαντέρ, υποθέτουμε
πώς μία ταινία μυθοπλασίας, παρουσιάζει φανταστικά πλάσματα, τόπους ή συμβάντα.
Αν μία ταινία είναι μυθοπλαστική, αυτό δεν σημαίνει, ότι δεν έχει καμία σχέση
με την πραγματικότητα. Καταρχάς, δεν εξυπακούεται ότι αυτό που δείχνει ή
υποδηλώνει μία ταινία μυθοπλασίας είναι οπωσδήποτε φανταστικό.
Στην τυπική ταινία μυθοπλασίας τα συμβάντα
είναι σκηνοθετημένα. Έχουν σχεδιαστεί, προγραμματιστεί, σκηνοθετηθεί και
ξανασκηνοθετηθεί. Τα δρώντα πρόσωπα παριστάνονται ή απεικονίζονται με τη
βοήθεια ενός ενδιάμεσου (του ηθοποιού) και δεν φωτογραφίζονται κατευθείαν, όπως
σε ένα ντοκιμαντέρ. Αυτό ισχύει και για τις ιστορικές, αλλά και τις βιογραφικές
ταινίες (π. χ «Η Λίστα του Σίντλερ» ή «Απόλλων 13»). Τα γεγονότα που
παρουσιάζουν είναι εξολοκλήρου σκηνοθετημένα και τα ιστορικά πρόσωπα
παριστάνονται από τους ηθοποιούς που τα υποδύονται. Όπως τα θεατρικά έργα και
τα μυθιστορήματα που βασίζονται σε πραγματικά συμβάντα, έτσι και οι ιστορικές
ταινίες, εκφράζουν μέσα από τη μυθοπλαστική απεικόνιση, ιδέες για την ιστορία (Bordwell
και Thomson, 2004: 69-70).
Ο Drake (2003) διατύπωσε την ακόλουθη
κατηγοριοποίηση των ιστορικών ταινιών μυθοπλασίας. Την αμιγώς ιστορική ταινία:
Επικεντρώνεται σε ένα γεγονός ή ιστορικό πρόσωπο. Την ταινία εποχής: Ασχολείται
κυρίως με την αναπαράσταση μιας δεδομένης εποχής και τέλος την ταινία ρετρό:
Ενδιαφέρεται λιγότερο για την ιστορική ακρίβεια και περισσότερο για τη χρήση
οικείων κωδίκων, που συγκροτούν το συγκεκριμένο παρελθόν (Κομνηνός, 2012: 31).
Οι σχετικές με τον εμφύλιο πόλεμο ταινίες
μυθοπλασίας είναι 30 με πρώτη την ταινία του Αλέκου Σακελλάριου «Οι Γερμανοί
ξανάρχονται» του 1948, μια ταινία που θεωρείται κλασσική για τον ελληνικό
κινηματογράφο, καθώς ατάκες και ολόκληρες σκηνές, έχουν περάσει στην συλλογική
μνήμη (Ανδρίτσος, 2008: 80-81).
Πηγή:ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ
ΧΑΤΖΗΦΩΤΙΑΔΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΤο ντοκιμαντέρ
Το ντοκιμαντέρ
Οι πρώτες ταινίες που γυρίστηκαν ήταν, με
τον τρόπο τους, ντοκιμαντέρ: φιλμάκια που έδειχναν ένα άλογο να καλπάζει, ένα
τρένο να μπαίνει στον σταθμό, την παρέλαση για το Αδαμάντινο Ιωβηλαίο της
βασίλισσας Βικτωρίας κλπ. Όμως οι δρόμοι των ταινιών μυθοπλασίας και
ντοκιμαντέρ χώρισαν, και παραμένουν χωρισμένοι μέχρι σήμερα (Rohter, 2014).
Το ντοκιμαντέρ ορίζεται ως ο
κινηματογράφος που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και δεν χρησιμοποιεί
παραδοσιακά στοιχεία μυθοπλασίας, όπως σενάριο, ηθοποιούς, κοστούμια, φωτισμούς
κ.ά. Αυτό που βασικά διαχωρίζει το ντοκιμαντέρ από τη μυθοπλασία είναι ότι το
ντοκιμαντέρ καταγράφει την υπάρχουσα πραγματικότητα, ενώ η μυθοπλασία κατασκευάζει
μια πραγματικότητα εκ νέου (Βαμβακίδου και Σωτηροπούλου, 2011:
2).
Για την εκπλήρωση του σκοπού του, την
παρουσίαση δηλαδή του πραγματολογικού υλικού, ένα ντοκιμαντέρ επινοεί διάφορες
μεθόδους. Ο κινηματογραφιστής μπορεί να καταγράψει τα γεγονότα όπως ακριβώς
συμβαίνουν στην πραγματικότητα ή μπορεί επίσης να μας δείξει διαγράμματα,
χάρτες και άλλα οπτικά βοηθήματα και ενδεχομένως, να σκηνοθετήσει ορισμένα
γεγονότα για να τα καταγράψει η κάμερα. Πολλοί θεωρούν πως ένα ντοκιμαντέρ
είναι αναξιόπιστο, αν υπάρχει επέμβαση στα γεγονότα που κινηματογραφεί. Είναι
αλήθεια ότι πολύ συχνά ο ντοκιμαντερίστας καταγράφει ένα συμβάν χωρίς σενάριο
και χωρίς σκηνοθεσία. Παρόλα αυτά οι ντοκιμαντερίστες θεωρούν, πως ένας
ορισμένος βαθμός σκηνοθετικής επέμβασης είναι νόμιμος, αν αυτό εξυπηρετεί τον
ευρύτερο σκοπό της παρουσίασης πληροφοριών. Ένα τέτοιο παράδειγμα έχουμε, μετά
την απελευθέρωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Άουσβιτς, όταν ο εικονολήπτης
επίκαιρων, μάζεψε γύρω του μία ομάδα παιδιών και τα έβαλε να σηκώσουν τα
μανίκια τους, για να δείξουν το νούμερο φυλακισμένου, που ήταν χαραγμένο στα
μπράτσα τους (Bordwell και Thomson,2004: 66-67).
Τα είδη ντοκιμαντέρ:
• Πρώτος
τύπος είναι η ταινία έτοιμο υλικό (Compilation film) προϊόν της συναρμολόγησης
εικόνων από αρχειακές πηγές.
• Δεύτερος
τύπος: είναι το ντοκιμαντέρ που βασίζεται σε συνεντεύξεις. Ντοκιμαντέρ
«ομιλούντων κεφαλιών» όπως αποκαλούνται οι παρουσιαστές, των οποίων βλέπουμε
μόνο το κεφάλι και τους ώμους ( talking heads documentary).
• Τρίτος
τύπος ντοκιμαντέρ είναι το ντοκιμαντέρ του άμεσου κινηματογράφου (Direct
Cinema). Αυτό καταγράφει ένα γεγονός εν εξελίξει, με ελάχιστη ανάμειξη του
κινηματογραφιστή. Αυτού του είδους το ντοκιμαντέρ αναπτύχθηκε κυρίως, στη
δεκαετία του 1960 και ονομάστηκε αλλιώς “cinema verite” ή αλλιώς
«κινηματογράφος αλήθειας». Πολύ συχνά ένα ντοκιμαντέρ ακολουθεί συγχρόνως,
διαφορές από αυτές τις επιλογές (Bordwell και Thomson, 2004: 68).
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του πρώτου τύπου
από τα ντοκιμαντέρ που αφορούν στον εμφύλιο, είναι το ντοκιμαντέρ «Η αλήθεια
για τα παιδιά της Ελλάδας» του Μάνου Ζαχαρία, όπου έχουμε συρραφή αρχειακού
υλικού και συνεχές εξωαφηγηματικό σπικάζ [1].Το ντοκιμαντέρ «Εμφύλιος
πόλεμος» του Ροβήρου Μανθούλη ανήκει στον μεικτό τύπο ντοκιμαντέρ, όπου έχουμε
συνεντεύξεις, παράθεση αρχειακού υλικού, αλλά και στοιχεία μυθοπλασίας. Τα
τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ προσομοιάζουν κυρίως, με τον δεύτερο τύπο ντοκιμαντέρ
«ομιλούντων κεφαλιών» (talking heads documentary).
[1]
Το σπικάζ ή αλλιώς η αφήγηση
σε voice over (εξωαφηγηματικός ήχος ), είναι ένα από τα κύρια συστατικά πολλών
ταινιών ντοκιμαντέρ (συνήθως ερμηνεύει την εικόνα ή καλύπτει κενά στην αφήγηση
ή εκθέτει πληροφορίες) στο: https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/3873/3/02_chapter_4.pdf.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)