ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ Του ΚΩΣΤΑ ΣΤΡΑΤΟΥΔΑΚΗ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

Του ΚΩΣΤΑ ΣΤΡΑΤΟΥΔΑΚΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1

Ο κινηματογράφος γεννήθηκε με την εφεύρεση της κινηματογραφικής κάμερας.

Η πρώτη κινηματογραφική ταινία στην ιστορία θεωρείται «Η μεγάλη ληστεία του τραίνου»

Τα πρώτα χρόνια οι προβολές γίνονταν σε θεατρικές και άλλες αίθουσες και η σκηνοθεσία ήταν υποτυπώδης.

Η εξέλιξη της κινηματογραφική κάμερας και της τεχνολογίας των φακών επέτρεψε τον πειραματισμό με διάφορους τρόπους φιλμαρίσματος και διαμόρφωσε την κινηματογραφική γλώσσα και την τέχνη της κινηματογραφικής σκηνοθεσίας..

Η ενσωμάτωση του ήχου και η δημιουργική χρήση της μουσικής και των ηχητικών εφφέ

Ολοκλήρωσε την τέχνη του κινηματογράφου όπως την ξέρουμε σήμερα. Η πρώτη «ομιλούσα» ταινία στην ιστορία θεωρείται «Ο τραγουδιστής της Τζαζ».

Ήχος και εικόνα αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο σε μία σημερινή κινηματογραφική ταινία που σκοπό έχει την ολοκλήρωση της δράσης και του καλλιτεχνικού της στόχου.

Με το πέρασμα των χρόνων έχει διαμορφωθεί ένα σύνολο κανόνων που αποτελούν την κινηματογραφική γλώσσα.

Οι κανόνες αυτοί, όπως ισχύει και σε κάθε μορφή τέχνης, αποτελούν την πρακτική βάση και δεν είναι άκαμπτοι αλλά μπορούν να ανατραπούν ,άλλοτε με μεγαλύτερη και άλλοτε με μικρότερη επιτυχία.

2

Το γύρισμα μίας ταινίας απαιτεί, εκτός από τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς, την συνεργασία ενός αριθμού ανθρώπων που εξειδικεύονται σε τεχνικές που χρησιμοποιούνται κατά την δημιουργία της (κάμερες, φώτα, ήχος κλπ). Ο ρόλος καθενός από αυτούς είναι συγκεκριμένος και η αρμονική συνεργασία τους απαραίτητη.

Για τον λόγο αυτό, υπάρχει μια συγκεκριμένη διαδικασία που ακολουθείται κατά την προπαρασκευή και την πραγματοποίηση μίας ταινίας.

Η περιγραφή του περιεχομένου της ταινίας γίνεται με το κινηματογραφικό σενάριο.

Η συγγραφή του κινηματογραφικού σεναρίου υπακούει και αυτή σε κάποιους κανόνες, καθώς, εκτός από εργαλείο για τους ηθοποιούς  αποτελεί ταυτόχρονα και τεχνικό εγχειρίδιο για τους υπόλοιπους συντελεστές της ταινίας.

3

Μια ταινία μπορεί να βασιστεί σε μια πρωτότυπη ιδέα ή να αποτελεί μεταφορά ενός βιβλίου, θεατρικού έργου κλπ. Σε κάθε περίπτωση η συγγραφή κινηματογραφικού σεναρίου είναι απαραίτητη.

Το σενάριο, σε αντίθεση με ένα λογοτεχνικό έργο έχει περιορισμούς στον τρόπο γραφής. Είναι γραμμένο πάντα σε ενεστώτα χρόνο (στο παρόν) και περιγράφει επακριβώς το τι βλέπουμε και το τι ακούμε σε μια δεδομένη στιγμή. Έχει υπολογιστεί ότι μία σελίδα κινηματογραφικού σεναρίου περιγράφει περίπου ένα λεπτό κινηματογραφικού χρόνου. Έτσι, για μία ταινία 110 λεπτών το σενάριο θα είναι περίπου 110 σελίδων.

Σε ένα κινηματογραφικό σενάριο δεν υπάρχουν καλολογικά στοιχεία (μεταφορές, παρομοιώσεις κλπ). Η περιγραφή γίνεται με βάση το τι περιέχει ένα πλάνο κάθε στιγμή.

Η κινηματογραφική ταινία χωρίζεται σε «σεκάνς», «σκηνές» και «πλάνα», τα οποία επίσης αναφέρονται στο σενάριο.

4

Μια σεκάνς είναι μια ολοκληρωμένη νοηματική ενότητα (ένα μέρος) μέσα στην ταινία. Είναι  δηλαδή κάτι αντίστοιχο με μία σκηνή σε ένα θεατρικό έργο ή ένα μέρος ενός βιβλίου.

Αντίθετα η «σκηνή» σε μια κινηματογραφική ταινία έχει άλλο νόημα. Σκηνή στον κινηματογράφο αλλάζουμε κάθε φορά που αλλάζουμε τόπο κατά την εξέλιξη της δράσης.

Μια σκηνή μπορεί να περιέχει ένα η περισσότερα πλάνα.

Ένα πλάνο είναι το αποτέλεσμα μίας συνεχόμενης καταγραφής από την κάμερα, από την στιγμή που αυτή αρχίζει την λειτουργία της (το φιλμάρισμα) μέχρι το σταμάτημά της καθ υπόδειξη του σκηνοθέτη. Η διάρκεια ενός πλάνου μπορεί να ποικίλει από μισό δευτερόλεπτο περίπου (τόσο όσο να φαίνεται αντιληπτό από το μάτι) μέχρι και όλη την διάρκεια της ταινίας.

Έχουν γυριστεί ταινίες που αποτελούνται από ένα μόνο πλάνο ! (Χίτσκοκ κλπ.)

5

Τα πλάνα διακρίνονται με βάση το μέγεθός τους εν σχέση με το αντικείμενο που καταγράφουν (συνήθως τον ή τους ηθοποιούς) .

Έτσι έχουμε:

To extreme long shot (XLS) ή «Πολύ Γενικό» πλάνο

Το(Long Shot (LS) ή «Γενικό»

To (Medium Long Shot) ή «Αμερικαίν»

Το Medium Shot (MS) ή «Μέσο» πλάνο

Το «Medium Close up» (MCU) ή «Κοντινό»

Το Close up (CU) ή «Γκρο πλάν»

Το Big Close Up (BCU) ή «Τρέ Γκρο»

Το Εxtreme close up (XCU) ή «Ντιτέιλ»  (DETAIL)